Η "Σπασμένη στάμνα" σήμερα από την Θεατρική Ομάδα Δ. Πυλαίας στο Φεστιβάλ

Παρά τα χιόνια, το κρύο, την οικονομική κρίση, την οργή και την απογοήτευση που μας έχει κυριεύσει για ότι γίνεται πίσω από την πλάτη μας, το Φεστιβάλ Θεάτρου παραμένει μια σταθερή αξία στις προτιμήσεις των συμπολιτών μας, υποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο πως ίσως ο πολιτισμός και οι τέχνες είναι από τα λίγα αληθινά πράγματα που μας έχουν απομείνει. Ταυτόχρονα είναι ίσως η αφετηρία από όπου θα μπορούσαμε να ξαναπιάσουμε τον μίτο της πολυμπερδεμένης, κλωτσοκουβαριασμένης και "ψεύτικης" ζωής μας... Σήμερα το βράδι (20:30) λοιπόν η Θεατρική ομάδα του Δήμου Πυλαίας Θεσσαλονίκης θα αναλάβει να ξετυλίξει ένα κομμάτι του μίτου μέσα από το το έργο του Χάνριχ Φον Κλάϊστ ΄΄Σπασμένη στάμνα΄΄. Λίγα λόγια για το έργο, τον συγγραφέα και την ομάδα στους κάτω ορόφους...

Ο Χάινριχ φον Κλάιστ θεωρείται σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους γερμανούς συγγραφείς και ποιητές του τέλους του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα. Σύγχρονος του Γκαίτε και του Σίλλερ, των δύο θρύλων της γερμανικής λογοτεχνίας, ο νεαρός Κλάιστ παρήγε πλήθος θεατρικών, πεζών και ποιητικών συγγραμάτων κατά τη διάρκεια της έντονης μα σύντομης ζωής του. Αφήνοντας πίσω του πάνω από 40 ακέραια έργα αυτοκτόνησε σε ηλικία 34 ετών, αφού πρώτα έκαψε υπολλείματά τους, καθώς και την αυτοβιογραφία του.



Πέρα από τις υπαρξιακές του ανησυχίες, το νεαρό συγγραφέα σκέπαζε και η σκιά του μεγάλου Γκαίτε, ο οποίος ήδη από τα πρώτα του βήματα μεσουρανούσε στο γερμανικό καλλιτεχνικό χώρο. Ως διευθυντής του θεάτρου της Βαϊμάρης και απολαμβάνοντας την αποκλειστική λατρεία του γερμανικού κοινού, ο Γκαίτε είχε τη δύναμη να προωθεί ή να εξωστρακίζει νέους συγγραφείς, ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις συμπάθειές του.



Συγγραφείς όπως ο Κλάιστ ή ο Λέντς είχαν την ατυχία να πέσουν στη δυσμένοια του Γκαίτε κι έτσι να μείνουν για πολλά χρόνια στην αφάνεια. Οι νέοι μελετητές της γερμανικής λογοτεχνίας ξεκινώντας με το σύνθημα ¨υπάρχουν κι άλλοι συγγραφείς εκτός του Γκαίτε και του Σίλλερ¨ ανακάλυψαν ξανά τα ταλέντα εκείνα, δημιουργώντας μάλιστα ομάδες φανατικών θαυμαστών τους τον 20ο πλέον αιώνα.

«Η σπασμένη στάμνα» και ο «Οιδίποδας»

Η «Σπασμένη στάμνα» («Der zerbrochne Krug») είναι ένα από τα πιο γνωστά θεατρικά του Κλάιστ. Αφορμή για τη δημιουργία του υπήρξε ένα φιλικό στοίχημα ανάμεσα στον συγγραφέα και δύο φίλους του, το οποίο προέκυψε ως εξής: κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης των τριών φίλων στο δωμάτιο του ενός, η προσοχή συγκεντρώθηκε συμπτωματικά σε μια χαλκογραφία που ήταν κρεμασμένη στον τοίχο. Η χαλκογραφία παρουσίαζε ένα συνωστισμό ανθρώπων μπροστά σε μια δικαστική έδρα, ενώ αφορμή της δικαστικής διαμάχης έμοιαζε να είναι ένα σπασμένο κανάτι... Οι τρεις φίλοι συμφώνησαν να γράψουν ο καθένας τη δική του εκδοχή της ιστορίας που παρουσίαζε η χαλκογραφία και έτσι προέκυψε η κωμωδία του Κλάιστ «Η σπασμένη στάμνα», που κυκλοφόρησε το 1811.



Τι σχέση μπορεί να έχει τώρα η γερμανική κωμωδία με τον «Οιδίποδα τύραννο» του Σοφοκλή; Ο ίδιος ο Κλάιστ αναφέρει στον πρόλογο του έργου, ότι η σκηνή της χαλκογραφίας στο δωμάτιο του φίλου του, του έφερε στο νου μια σκηνή από την αρχαία ελληνική τραγωδία. Συγκεκριμένα λέει: «Η κωμωδία αυτή βασίζεται προφανώς σε αληθινό γεγονός, για το οποίο όμως δεν μπόρεσα να βρω ακριβείς πληροφορίες. Αφορμή πήρα από μια χαλκογραφία που είδα πριν από κάποια χρόνια στην Ελβετία. – Σ ’ αυτήν λοιπόν υπήρχε κατ’ αρχήν ένας δικαστής που καθόταν με σοβαρότητα στην έδρα του. Μπροστά του μια μεγάλη γυναίκα που κρατούσε μια σπασμένη στάμνα, έμοιαζε να ζητά αποζημίωση για το κακό που της έγινε. Ο κατηγορούμενος, ένας νεαρός αγρότης, υπερασπιζόταν διακριτικά τον εαυτό του. Μια νεαρή κοπέλα, μάρτυρας προφανώς του συμβάντος (ποιος ξέρει πώς εκτυλίχθηκαν τα πράγματα), στεκόταν ανάμεσα στους δύο, τη μητέρα και τον αγαπητικό της, πιάνοντας την ποδιά της αμήχανα· κάποιος που είχε ψευδομαρτυρήσει δε θα μπορούσε να μοιάζει πιο ένοχος. Και ο γραμματέας (προηγουμένως θα είχε ίσως κοιτάξει την κοπέλα) κοιτούσε πλάγια και με δυσπιστία το δικαστή, όπως ο Κρέων, στην ανάλογη σκηνή, τον Οιδίποδα. – Το πρωτότυπο, αν δεν απατώμαι, ήταν ενός Ολλανδού ζωγράφου.» Η παραπομπή αυτή του ίδιου του συγγραφέα στον «Οιδίποδα», καθώς και η δομή του έργου του, έδωσαν αφορμή για πλήθος συγκρίσεων των δύο έργων, τόσο σε επίπεδο δομής όσο και περιεχομένου.

Τέλος ο Δήμαρχος Πυλαίας σχολιάζει για τη θεατρική ομάδα:
Η «Θ.Ο.Δ.Π.» ήδη διανύει τον ένατο χρόνο λειτουργίας της με μια συνεχώς αυξανόμενη δραστηριότητα που έχει εντυπωσιάσει τόσο με τον όγκο του παραγόμενου έργου της, όσο και με την τελική θεατρική αισθητική ποιότητα του καλλιτεχνικού αποτελέσματος των θεατρικών παραγωγών της. Ένα γεγονός που ξεπερνάει τα εσκαμμένα στα πλαίσια αναλόγων δραστηριοτήτων άλλων θεατρικών ομάδων και σχημάτων που λειτουργούν στον δήμο Θεσσαλονίκης και στους περιφερειακούς δήμους της ευρύτερης περιοχής του νομού μας. Πρόκειται για μια προσπάθεια που ήδη έχει διαμορφωθεί σ ένα θεατρικό οργανισμό, που τον απαρτίζουν 150 μέλη κατανεμημμένα σε τέσσερα τμήματα: παιδικό, προεφηβικό, εφήβων και ενηλίκων Μέχρι τώρα έχει ανεβάσει 36 θεατρικές παραγωγές, με μέσο όρο τα τελευταία 5 χρόνια 6 παραγωγές τον χρόνο. Το 2007 π.χ. ανέβασε 6 θεατρικές παραγωγές («Ο Τίγρης & Μπέρθα», «Στρατηγού Μακρυγιάννη - Οράματα και Θάματα», «Ντενεκεδούπολη», «Βάτραχοι», «Λα Μοσκέτα», «Κούκου...»). Για το 2008 εκτός της παραγωγής που παίχθηκε τον Μάρτιο, «Μυστική οργάνωση... Φιλική Εταιρεία», ετοιμάζονται οι παραγωγές στα πλαίσια του «Καλλιτεχνικού Ιούνη 2008» που οργανώνει κάθε χρόνο ο Δήμος Πυλαίας. α) Νότη Μαυρουδή, «Λούνα Πάρκ» η «Φεγγαρένιος Κήπος .. .», σε σκηνοθεσία Κώστα Χαλκιά, μια παιδική μουσική επιθεώρηση....